Şimdiye kadar 20 ülkede görülen maymun çiçeği virüsü endişe yaratırken, bilim insanları merak edilen soruları yanıtladı. Maymun çiçeği salgını pandemiye dönebilir mi? Yeni bir corona virüsü vakasıyla karşı karşıya mıyız? Ne kadar endişelenmeliyiz? En çok kim risk altında? İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı NHS’den uzmanlar merak edilen soruları yanıtladı. EN SAVUNMASIZ GRUP AÇIKLANDI NHS, genel nüfus için riskin düşük olduğunu söyledi ancak, “İnsanlardan, vücutlarının herhangi bir yerinde lekeler, ülserler veya kabarcıklar gibi görünebilecek her türlü yeni döküntü veya lezyona karşı dikkatli olmalarını istiyoruz.” uyarısında bulundu. Maymun çiçeği virüsünün özellikle bağışıklık sistemi güçsüz olan insanları etkilediğini vurgulayan uzmanlar, çok yaşlı ve çok genç kesimi de ‘savunmasız’ grup olarak işaretledi. Peki maymun çiçeği yeni corona virüsü olabilir mi? Uzmanlara göre, Covid-19’a neden olan virüs gibi, maymun çiçeği de hayvanlardan insanlara sıçradı. Ancak iki virüs arasındaki tek benzerlik bu. Başlangıç olarak, Covid’e neden olan virüs olan SARS-CoV-2 yeniydi. Hiç kimse, hiçbir yerde, buna karşı önceden bağışıklığa sahip değildi. Ancak maymun çiçeği virüsü yeni değil. İlk olarak 1950’lerin sonlarında Danimarkalı bilim adamları tarafından, üzerinde çalıştıkları maymunlarda çiçek hastalığı benzeri bir hastalık geliştiğinde tanımlandı. Ancak virüsün ismine rağmen birincil taşıyıcılar maymunlar değil, fareler ve sincaplar gibi kemirgenlerin olduğu bildirildi. VİRÜS NASIL BULAŞIR? Maymun çiçeği virüsünün bir kemirgenin ısırması yoluyla veya veya virüsün neden olduğu kan, vücut sıvıları veya derisindeki kabarcıklarla temas yoluyla insanlara bulaşabileceği aktarıldı. Birisi enfekte olduğunda, yakın fiziksel temas yoluyla diğer insanlara virüsü bulaştırabileceği vurgulandı. Ayrıca, virüsün tükürükte bulunması nedeniyle öksürük veya hapşırma yoluyla yayıldığı aktarıldı. Peki maymun çiçeği virüsü cinsel yolla bulaşan bir hastalık mı? Bilim insanlarına göre, cevap kısaca hayır. Virüsün bulaşması için cinsel temas birinci yol kabul edilmiyor. Örneğin HIV gibi meni veya vajinal sıvılardan geçtiğine dair henüz bir kanıt yok. Ancak cinsel ilişki sırasında ten tene temas, eşlerden birinde maymun çiçeği lezyonları varsa bulaşmaya neden olabiliyor. SEMPTOMLARI NEDİR? Peki hastalığın semptomları nedir? Maymun çiçeği virüsü başlangıçta grip benzeri bir etkiye neden olur. Ateş, , baş ağrısı, kas ağrısı, sırt ağrısı, şişmiş lenf düğümleri (boyun, kasık veya kolların altında bulunan bezler) ve yorgunluk en çok görülen belirtiler arasında yer alır. Bir ila beş gün içinde, genellikle önce yüzde, sonra cinsel organlar da dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine yayılan bir döküntü ortaya çıkar. Döküntü suçiçeğine benzer. Küçük, sıvı dolu kabarcıklara dönüşen kabarık noktalar olarak başlar. Bu kabarcıklar, sonunda düşen kabuklara dönüşür. NASIL TESPİT EDİLİR? İYİLEŞME SÜRECİ NASIL? Peki maymun çiçeği virüsü nasıl tespit edilir ve iyileşme süreci nasıl olmalıdır? Bir kişiye maymun çiçeği olduğundan şüpheleniliyorsa, o kişiye tıpkı Covid-19 sürecindeki gibi PCR testi yapılmalıdır. Spesifik bir tedavi yoktur ve NHS şu anda semptomların hafif olması durumunda hastalara iyileşene kadar evde kalmalarını tavsiye etti. Hastalık daha ciddiyse, hastalara antiviral ilaçlar; çiçek hastalığı için tasarlanmış Tecovirimat ve Cidofovir dahil tedavi önerilebilir. MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLÜMCÜL MÜ? Maymun çiçeğinin iki türü vardır ve dolaşımda olan Batı Afrika türü daha az öldürücü olarak bilinir. Orta Afrika veya Kongo Havzası varyantı daha tehlikelidir. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, küçük çocuklar, hamile kadınlar ve yaşlılar daha büyük risk altındadır. Şiddetli maymun çiçeği zatürreye, ciddi bir akciğer rahatsızlığına ve sepsise, potansiyel olarak ölümcül bir bağışıklık sistemi reaksiyonuna, beynin şişmesine ve gözün önündeki şeffaf lens olan korneanın zarar görmesine bağlı olarak görme kaybına yol açabilir. ÇOCUKLAR İÇİN TEHLİKELİ Mİ? Peki maymun çiçeği virüsü çocuklar için tehlikeli mi? Eldeki çok sınırlı bilgiye göre cevap evet. Dünya Sağlık Örgütü, çocuklara virüs bulaşırsa, büyük olasılıkla daha az korunan bağışıklık sistemine zarar verebileceği için daha riskli olabileceğini söyledi. Uzmanlar, Afrika’daki maymun çiçeği vakalarının en sık çocuklarda görüldüğünü belirtirken, özellikle bölgede çocukların kemirgenlerle oyun oynaması sonucu bu durumun yaşandığı vurgulandı. ULAŞIM ARAÇLARI RİSKLİ Mİ? Uçak, otobüs, tren gibi ulaşım araçlarında maymun çiçeği virüsü kapmak mümkün mü? Cevap evet. Uzmanlara göre, uçak veya otobüs gibi ulaşım araçlarında maymun çiçeği virüsü görülen bir kişinin hemen yanına oturmak veya bir metre yakının olmak, bir bireyi virüse orta derecede maruz kalma riskine sokacak senaryolar arasında yer alıyor. Ancak uzmanlar, 1 metre sınırı dışında yani uçakta üç sıra yanda veya arkada oturan kişilerin ‘düşük riskli’ olduğunu vurguladı. Bu kişilere asemptomatik kaldıkları sürece herhangi bir önlem almalarının önerilmediği de aktarıldı.